De Vlaamse pachtwetgeving heeft in het verleden haar nut bewezen om pachters die landbouwgrond bewerkten de nodige juridische bescherming te bieden, maar ze is niet meer van deze tijd, wat ertoe leidt dat eigenaars niet meer snel geneigd zijn om hun grond aan een boer toe te vertrouwen. Binnen de Vlaamse meerderheid is in samenwerking met minister van Landbouw Brouns dan ook een hervorming uitgewerkt die de pachtwetgeving in Vlaanderen transparanter, evenwichtiger en meer eigentijds moet maken.
Hervormde pachtwetgeving
De nadruk ligt daarbij ook op jonge landbouwers die meer kansen krijgen. Boeren worden bovendien erkend in hun rol als landschapsbouwer en kunnen ook meewerken aan de ontwikkeling van natuur.
Minister Brouns: ‘De pachtwetgeving kent haar oorsprong in 1929 en werd sindsdien enkele keren aangepast, maar is vandaag absoluut niet meer actueel. Je kan de pachtwetgeving vergelijken met een muur tussen eigenaar en pachter. Wel, met deze hervorming voorzien we in die muur ramen en deuren. We bieden meer flexibiliteit aan eigenaars, en garanderen de rechten van de pachters. Jonge landbouwers krijgen meer kansen om te ‘boeren’. Ik ben dan ook tevreden.’
Meer transparantie in pachtwetgeving
Minister Brouns wil een meer transparant kader in functie van meer vertrouwen tussen de eigenaar en de pachter, en dit zonder administratieve lasten voor de landbouwer. Dat laatste element is overigens een rode draad in deze hervorming: er wordt volop de kaart getrokken van administratieve vereenvoudiging.
Vele pachtovereenkomsten zijn vandaag mondeling, wat voor veel onduidelijkheid zorgt. In de hervorming die voorligt, wordt schriftelijke pacht de regel en kan de rechter bij weigering een geschreven contract afdwingen.
Daarnaast kunnen eigenaars eenvoudig controleren wie hun grond bewerkt. Vandaag is het immers zo dat pachters de landbouwgrond in onderpacht kunnen brengen, wat het voor eigenaars weinig transparant maakt. Via een online loket zullen eigenaars zelf kunnen nagaan wie hun eigendom heeft aangegeven in de verzamelaanvraag. Eigenaars die bijgevolg vaststellen dat er sprake is van onderpacht, kunnen dan aan de pachter vragen om de nodige informatie ter beschikking te stellen.
Meer kansen voor jonge landbouwers
De huidige wet laat toe om de pacht op te zeggen wanneer de pensioengerechtigde pachter geen opvolger kan aanduiden. In de praktijk bracht dit echter problemen met zich mee. Zo weet een verpachter niet of de pachter van zijn pensioen geniet, en kan het lang duren om een opvolger aan te duiden. Die onwerkbare regeling wordt aangepast en er wordt nu een ‘onweerlegbaar vermoeden inzake het ontvangen van een pensioen’ ingevoerd. Dat betekent dat de pacht kan worden beëindigd wanneer de pachter niet kan aantonen dat hij niet gepensioneerd is.
Vandaag hebben gepensioneerde pachters dezelfde rechten als andere pachters, en dus ook een voorkooprecht. Dit schaffen we af. Enkele actieve pachters zullen nog een voorkooprecht hebben, wat betekent dat hij voorrang heeft op kandidaat-kopers wanneer de eigenaar de grond te koop zet.
Meer evenwichten tussen eigenaars en pachters
Anno 2022 is het nog steeds mogelijk dat pachtovereenkomsten 99 jaar duren. Daarnaast kunnen eigenaars hun eigendom niet pachtvrij verkopen. Daarom zal de eigenaar de kans krijgen om na een pachtperiode van 18 jaar zijn eigendom van de hand te doen. Na deze periode kan de grond elke 9 jaar vervreemd worden.
De strenge pachtwetgeving heeft een grote impact op eigenaars van kleinere gronden, die niet gebonden willen zijn aan langdurige overeenkomsten. Daarom zullen zij éénmalig de mogelijkheid krijgen om een pachtcontract te sluiten voor een periode van 9 jaar, waarna de eigenaar vrij over de grond kan beschikken. Dat zal hen ook stimuleren om toch met een landbouwer in zee te gaan.
Een eigenaar krijgt ook meer zeggenschap wie zijn grond mag kopen. Dit gebeurt door de invoering van de rechtsfiguur van een ‘veilige koper’. Dat betekent dat de grond van eigenaar kan veranderen terwijl de pacht behouden kan blijven. Dit biedt meer flexibiliteit aan de eigenaar, die bijgevolg kan verkopen aan wie hij wil.
Meer aandacht voor ecologie en natuur
De pacht opzeggen om te kunnen bebossen in groene bestemmingen is op vandaag niet mogelijk voor iedereen. Het is nochtans onze expliciete intentie om bijkomende bossen te realiseren, wat betekent dat de opzegmogelijkheid uitgebreid moeten worden. Vlaanderen zal dan ook, met respect voor de economische rendabiliteit van onze landbouwbedrijven, in de mogelijkheid voorzien om de pacht op te zeggen voor percelen in groene bestemmingen, met het oog om te bebossen.
Modernisering van de pachtwetgeving
Een cultuurcontract is een overeenkomst van een duur van minder dan 1 jaar, waarbij de exploitant van gronden, na de voorbereidings- en bemestingswerken te hebben uitgevoerd, het genot daarvan voor een bepaalde teelt aan een derde afstaat tegen betaling. In de huidige wet staat dat degene die een cultuurcontract toestaat, de bemestingswerken dient uit te voeren. Die expliciete voorwaarde zal worden geschrapt.
Daarnaast zullen openbare besturen binnen een bepaalde pachtovereenkomst een perceel kunnen ruilen en wordt de wetgeving gender- en samenlevingsneutraal gemaakt. Ook wordt de wettelijke samenwoning in de nieuwe pachtwet gelijkgesteld met het huwelijk.
Minister Brouns besluit: ‘Ik ben heel fier dat we deze hervorming kunnen realiseren. De pachtwetgeving kent een lange historiek, maar is ondertussen gedateerd. Deze modernisering is dan ook absoluut een goede zaak en brengt de pachtregels in overeenstemming met de huidige maatschappelijke noden. Met de nieuwe pachtwet realiseren we zowel belangrijke landbouw- als natuurdoelen, we vergemakkelijken de toegang tot landbouwgrond voor jonge boeren en de uitbreiding van bos in groene gebieden.’
Bron: Departement
