Directe verkoop op het agrarisch bedrijf vaart wel met corona. Waar horeca als afzetkanaal zo goed als weggevallen is en het ook lastig is om industrie-eieren aan de man te brengen, blijkt uit veel hoeken dat de taps met verse melk, eierautomaten en stalletjes bij het boerenerf intrek zijn. “Laten we hopen dat het geen tijdelijk beeld is.”
De weg naar het platteland
Voor de uitbraak van de coronapandemie bleek al dat de consument steeds meer de weg naar het platteland weet te vinden. Het aantal landbouwbedrijven, dat omzet uit de korte keten haalt, is volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in de periode van het tweede kwartaal van 2019 tot en met het eerste kwartaal van 2020 met meer dan drie procent gestegen. Het CBS berekende dat Nederlandse landbouwbedrijven in de periode van het tweede kwartaal van 2019 tot en met het eerste kwartaal van 2020 ongeveer 1,5 miljard euro omzet uit de zogenoemde korteketenverkoop haalden. Dit is bijna eenderde van de totale omzet van bedrijven die aan korteketenverkoop deden. Leghenbedrijven hebben in die periode met 56 miljoen euro een substantieel bedrag van hun omzet verkregen door de keten van hun bedrijf naar consument terug te brengen tot maximaal één tussenliggende schakel.
Omzetverdubbeling
Het effect van de coronapandemie moet nog officieel worden becijferd, maar toch laten veel leghennenhouders met een eigen verkoop positieve geluiden horen. In sommige gevallen zou er zelfs sprake zijn van een omzetverdubbeling uit moderne automatiek, waar anderen vooral moeite hebben om weggevallen afzetkanalen te vullen.
Effect op langere termijn
Hanneke de Baar van Eibaar in Den Bommel merkt dat de verkoop van eieren goed doorloopt. Vooral de omzet op de automaat schat ze wel een verdubbeling in. Dit vangt dan weer de ‘slappe’ afzet naar de horeca op. “Vooral met goed weer zien we een grotere aanloop op de automaat. Het is allemaal redelijk stabiel voor de maanden januari en februari. We leveren ook veel aan boerderijwinkels en die zijn de eerste weken na de kerstdagen vaak dicht. Dit heeft meteen effect. Vergelijken we dezelfde maanden vorig jaar, dan zou de omzet op de automaat echter zomaar eens een verdubbeling kunnen zijn.”
Eibaar heeft recentelijk op het eigen erf vijf eierautomaten bijgeplaatst. “Die zijn nog niet helemaal vol, maar ik ben er wel ontzettend blij mee. Het loopt gewoon goed. Vaak draait het met korteketenverkoop om het verhaal van mond-tot-mond. Komen er twee keer zoveel mensen langs, dan wordt het goede verhaal ook dubbel zo vaak doorverteld. Daarom geloof ik graag dat bedrijven, die alleen maar via de automaat verkopen, hun totale omzet zien verdubbelen.”
Tijd vrij maken voor de boer
Als de horeca weer open mag dan zou de verkoop helemaal door het dak kunnen gaan. “We leveren onze eieren vooral aan de horeca hier aan de kust. De wintermaanden zijn sowieso rustig, al merken wij dat het voorzichtig weer begint te komen, als we het hebben over de verhuur van huisjes.” Hanneke de Baar desalniettemin een stevige slag om de arm. “Laten we hopen dat het geen tijdelijk beeld is en dat we de goede verkoop ook op de lange termijn vast kunnen houden. We leveren een product in het hogere segment en het is lastig in te schatten of de consument daarvoor bij de boer blijft komen. Als alles straks weer opengaat en de mensen gaan weer naar kantoor en worden weer druk met het brengen van de kinderen naar de sportclub, noem maar op, hebben ze dan nog tijd om naar de boer te rijden? Of maken ze dan weer de keuze voor de goedkopere eieren in de supermarkt?”
Prijs is discussiepunt
Sierd van Weperen uit Oosterwolde (Frl.) merkt ook dat de toeloop naar zijn bijzondere eierautomaten toeneemt. “Maar het is lastig in percentages uit te drukken.” Vorig jaar heeft het legkippen- en vleeskuikenbedrijf de eierautomaten vernieuwd. Net als de vorige passen er 96 doosjes in en kan het bedrijf met het oog op het verse product een dag vooruit. De automaat is gelijk aan die in 2013 werd geïmporteerd uit Roemenië. “Het elektrische gedeelte blijkt echter Italiaans te zijn, dat wordt geïmporteerd door een Nederlands bedrijf uit Duiven en Groningen. Dat is gewoon een half uur bij ons vandaan. Ideaal als we ook een monteur nodig hebben. Wij dachten dat we daarvoor in Roemenië moesten zijn.” De hagelnieuwe automaat is voorzien van contactloos betalen. “Dat wordt door de klanten massaal gebruikt.”
Eierdoosjes in plaats van trays
Bewust kiest Van Weperen voor een automaat voor eierdoosjes en geen trays voor dertig, zestig of negentig eieren. “Ik verkoop liever negen doosjes met meer winst dan een tray met negentig eieren met minder.” Hij is van plan om de prijs op korte termijn voor een doosje naar twee euro te brengen. “De prijs is natuurlijk een discussie. Voor een vers product zou je een hogere prijs moeten vragen. Wat wij als sector doen is zelfs nog goedkoper aanbieden dan een doosje in de supermarkt. Als de eieren daar voor 3 euro per doosje liggen en wij doen het voor 1,80 euro dan doen we met z’n allen iets niet goed. Toch zien we heel vrije uitloopeieren goedkoop in de automaat liggen. De vraag is dan komt de consument dan voor het eerlijke product of omdat de eieren zo goedkoop zijn? Dat is een uitdaging voor de hele sector.”
Kruimelwerk
Van Weperen is wel positief over de toeloop. Hij realiseert zich dat de korteketenverkoop binnen zijn bedrijfsvoering ‘kruimelwerk’ is. Naast de eigen eierautomaten levert hij eieren aan een slager, bakker en horeca. “Daarvoor ben ik ook gecertificeerd pakstation.” Op de totale hoeveelheid is korteketenverkoop verwaarloosbaar en het kost meer werk. “Toch ben ik er erg blij mee. Op deze manier hebben we contact met de klant. Ook voor het imago werkt het positief. Vroeger was je als pluimveehouder onzichtbaar en anoniem. Nu vertellen de mensen hoe mooi ze het vinden dat de kippen buiten lopen en dat ze positief zijn over het doosje.”
Lage drempel
Familie Smid uit Heemserveen heeft een eierautomaat waarin ze zo’n zestienhonderd eieren kwijt kunnen. Netjes in eigen doosjes met een afbeelding van de ‘Eiboerderij’, dat zo’n 35.000 vrije uitloop- en 48.000 scharrelkippen telt. Het bedrijf doet al dertig tot veertig jaar aan huisverkoop. Het laatste jaar lijkt de belangstelling groter. “Wij merken dat de mensen de eierautomaten sinds het begin van de coronaperiode makkelijker weten te vinden. Zeker in het weekend. De drempel is toch lager in vergelijking met de supermarkt.”
Bewustwording
Het grootste gedeelte van de eieren wordt via de groothandel afgezet. De huisverkoop is vooral promotie van het product. “Acht of negen jaar geleden hebben we de automaat neergezet. Sinds die tijd verkopen we meer eieren. Het is toch makkelijker om een doosje uit een automaat te halen, dan bij mensen op het erf te stappen en een winkeltje in te lopen. Wij hebben wel het idee dat de laatste jaren de bewustwording groter is geworden. Sinds corona haar intrede deed, is dit nog meer gegroeid.”
Jenneke Smid schat in dat de meeste klanten van de eierautomaten uit de directe omgeving komen. “In de straal van vijf kilometer, schat ik zo in”, om er aan toe te voegen dat ze lang niet iedereen spreekt. De verkoop zal de komende tijd nog wel verder toenemen. “We zitten hier dicht bij een camping. In de zomer wordt er toch vaker een doosje eieren uit de automaat getrokken door de fietsende vakantiegangers.”
Tekst en beeld: Matin de Vries
