Water wordt meer en meer een schaars goed waarmee we spaarzaam moeten omspringen. Maar hoe kunnen we ervoor zorgen dat de landbouw in de toekomst nog over voldoende water kan beschikken? De maatschappelijke druk neemt toe om meer regenwater in de pluimveehouderij te gebruiken, bijvoorbeeld als reinigingswater of als drinkwater voor de kippen. Wil je regenwater inzetten als drinkwater voor de kippen, dan is het nodig om het water efficiënt te behandelen.
Zuiver drinkwater is essentieel voor een optimale groei en ontwikkeling van kippen. Drinkwater van slechte kwaliteit kan leiden tot een verlaagde wateropname en heeft een rechtstreeks gevolg voor de dierprestaties. Het kan ook de weerstand van de kip verlagen waardoor deze gevoeliger wordt voor infecties. Verschillende kwaliteitshandboeken (IKB, Belplume) leggen drinkwaternormen voor kippen op. Daarom is het belangrijk om regenwater eerst te behandelen alvorens de kippen het kunnen drinken.
Er bestaan verschillende technieken om water te zuiveren. Meestal bestaan deze uit één of meerdere filtratie- en ontsmettingsstappen. Voorfiltratie van grof materiaal is doorgaans de eerste stap. Fijnere filtertypes op basis van membraanfiltratie verwijderen vervolgens de kleinere partikels. Voor de verwijdering van microbiële besmettingen zijn er verschillende mogelijkheden voor ontsmetting: UV-licht, ozon, elektrolyse of chemicaliën zoals peroxiden of chloorhoudende producten, ultrasone golven of een combinatie hiervan. Analyseresultaten van het opgevangen regenwater op het eigen bedrijf geven een betrouwbaar beeld van de mogelijke behandelingsstappen.
Proefbedrijf Pluimveehouderij test twee zuiveringstechnieken
Het Proefbedrijf Pluimveehouderij test binnen het project ACLIMA* twee technieken om regenwater te behandelen. In de vleeskippenstal is de zuivering gebaseerd op het principe van een ‘zuiveringstrein’. Hierbij ondergaat het regenwater achtereenvolgens verschillende behandelingen. Eerst verwijdert grove filtratie organische bestanddelen, zoals bladresten en mos uit het water. Vervolgens zorgt beluchting en toediening van een ontsmettingsproduct in een buffertank voor een eerste inwerking en afdoding van micro-organismen. Een zand- en koolstoffilter verwijdert geur- en kleurpartikels uit het water. Tenslotte zorgt een nabehandeling met UV-licht en peroxiden voor een laatste ontsmetting en kan het water op een veilige manier via de drinkleiding naar de kippen.
In de leghennenstal werkt de zuiveringstechniek op basis van nano-ultrafiltratie. Bij deze mechanische techniek verwijdert een filtermembraan de organische deeltjes, zwevende stoffen en micro-organismen groter dan 30 nanometer uit het water. Deze filterelementen worden gerecupereerd uit de humane geneeskunde waar ze eenmalig gediend hebben voor nierdialyse. Ook in dit systeem kan een behandeling met peroxiden – in de buffertank of als nabehandeling – voor een extra ontsmetting zorgen.
Analyse van waterstalen brengt werking zuiveringssysteem in beeld
Het aangeboden drinkwater moet op elk moment voldoen aan de door de lastenboeken opgelegde normen. Daarom is het belangrijk om een goed beeld te krijgen van de werking en de zuiveringscapaciteit van de toestellen. Op het Proefbedrijf gebeurde dit door in startfase van het project van beide zuiveringssystemen stalen van zowel het onbehandelde als het gezuiverde regenwater te laten analyseren. Een jaar lang op regelmatige tijdstippen de waterkwaliteit monitoren maakt het mogelijk om seizoensinvloeden en lange termijneffecten beter in te schatten en indien nodig hierop te anticiperen.
Sterke verbetering van bacteriële parameters
Uit de analyseresultaten bleek zowel het zuiveringssysteem bij de vleeskippen als de leghennen in staat om alle onderzochte microbiologische parameters sterk te verbeteren. De parameters voldoen in de meeste gevallen aan de drinkwaternormen voor pluimvee (referentie normen IKB en Belplume). Tabel 1 en 2 tonen de resultaten van waterstalen genomen in de vleeskippenstal.
| Installatie 1 – regenwater | Najaar en winter ’22-‘23 | Norm IKB | Norm Belplume | |
| Onbehandeld regenwater | Behandeld regenwater | |||
| Totaal kiemgetal 22°C (kve/ml) | 4.363 | 631 | ≤ 100.000 | ≤ 100.000 |
| Totaal kiemgetal 36°C (kve/ml) | 1.453 | 136 | / | ≤ 100.000 |
| E. coli per (kve/100ml) | 69 | 14 | ≤ 10.000 | ≤ 1000 |
| Enterococcen (kve/100ml) | 79 | 0 | / | < 1 (aan de bron) |
| Schimmels (kve/ml) | 43 | 5 | ≤ 1 0.000 | ≤ 10.000 |
| Gisten (kve/ml) | 120 | 0 | ||
De langdurige warmteperiode in de zomermaanden van 2022 veroorzaakte een stijging van de temperatuur van het ongezuiverde regenwater, zowel in de regenwaterput (18-21°C) als in de aanvoerleidingen (23°C) naar de behandelingssystemen. Hierdoor steeg het kiemgetal in het behandelde regenwater (Tabel 2). Extra dosering van peroxiden (200 ppm in plaats van 100 ppm) in de buffertank in deze zomerperiode deed het kiemgetal opnieuw sterk dalen. Eens de watertemperatuur na de zomer opnieuw daalde, werd de peroxide-dosering weer verlaagd naar 100 ppm. Koeling van het behandelde regenwater kan een toename van het kiemgetal in de zomerperiode voorkomen, hierdoor is er geen extra peroxide-dosering meer nodig.
| Installatie 1 – regenwater | Zomermaanden ’22-‘23 | Norm IKB | Norm Belplume | |
| Onbehandeld regenwater | Behandeld regenwater | |||
| Totaal kiemgetal 22°C (kve/ml) | 5.167 | 43.033 | ≤ 100.000 | ≤ 100.000 |
| Totaal kiemgetal 36°C (kve/ml) | 2.385 | 10.800 | / | ≤ 100.000 |
| E. coli per (kve/100ml) | 7 | 4 | ≤ 10.000 | ≤ 1000 |
| Enterococcen (kve/100ml) | 44 | 1 | / | < 1 (aan de bron) |
| Schimmels (kve/ml) | 53 | 75 | ≤ 10.000 | ≤ 10.000 |
| Gisten (kve/ml) | 730 | 100 | ||
Op de algemene chemische parameters hebben beide zuiveringsinstallaties geen effect. De aanwezige mineralen en metalen in het regenwater zijn immers opgelost en worden niet tegengehouden door filters.
Eerste proeven met regenwater als drinkwater zijn gestart
Nadat de intensieve monitoring aantoonde dat het gezuiverd regenwater voldeed aan de vooropgestelde kwaliteitsnormen, startte het Proefbedrijf recent met het inzetten van regenwater als drinkwater. Zowel bij de vleeskuikens als de leghennen onderzoeken we het effect van aanbieden van behandeld regenwater op de drink- en voederopname en verschillende productieparameters (groei, voederconversie, legpercentage). Ook andere parameters zoals het vochtgehalte van de mest en de strooiselkwaliteit van de verschillende behandelingen worden vergeleken. Deze resultaten zullen later worden gecommuniceerd.
In het kader van het Europees Life-project ACLIMA, wordt op het Proefbedrijf Pluimveehouderij uitgebreid onderzoek gedaan naar technieken om duurzaam om te gaan met waterverbruik. Het project ACLIMA wil land- en tuinbouwbedrijven ondersteunen om op een toekomstgerichte en duurzame manier antwoorden te bieden op de toenemende waterbehoefte en dalende waterbeschikbaarheid. In het kader van dit project demonstreert het Proefbedrijf Pluimveehouderij naast regenwaterbehandeling ook een techniek voor het hergebruik van reinigingswater van pluimveestallen en monitort de waterbehoefte bij gebruik van waterkoeling. Meer info.
Tekst: Peter Bleyen en Neil Van den Broeck – Proefbedrijf Pluimveehouderij
