Gertjan van Dam (36) uit het Gelderse Opheusden vertegenwoordigt een nieuwe generatie pluimveehouders, voor wie het behalen van goede technische resultaten niet einddoel is, maar slechts het begin. Doordat hij zich standaard kan meten met de top vijfentwintig, is er ruimte voor wat hij noemt ‘écht ondernemen’; nieuwe dingen proberen en specialiseren. Hieruit haalt hij energie. Het is waarom deze boer inmiddels de stad bestormt met het succesvolle Appeltje-Eitje; hightech onbemande boerenwinkels, midden in drukke winkelgebieden. Daarmee heeft hij de allerkortste, door hem volledig gecontroleerde keten gerealiseerd en bovendien nog meer werkplezier dan hij al had.
De brede blik en het pionieren lijken Van Dam in het bloed te zitten. In 2008 plaatste hij, nadat hij dit ergens in Duitsland had gezien, als een van de eersten een automatiek op het pluimveebedrijf, dat hij toen nog runde met zijn ouders. Sindsdien is zijn drang tot verbreding alleen maar groter geworden. Door zijn poeliersdiploma te behalen, kon hij naast de eieren van zijn zeventigduizend leghennen ook vleesproducten gaan verkopen. Maar ook voor de afzet van zijn eieren bleef van Dam op zoek naar nieuwe mogelijkheden. “Horecaleveringen, waarvoor je veel kilometers moet maken, zijn niets voor mij. Het moet gemakkelijk te combineren zijn met mijn werk als leghennenhouder, wat voor mij de kern blijft.”
Geautomatiseerde winkels
In gesprek met een bevriende collega Sven Wiggelo, een fruitteler en melkveehouder die ooit stage liep op zijn bedrijf, en aan wie hij vervolgens eieren leverde voor de automatiek op het eigen erf, bedachten ze: “Waarom wachten tot de consument naar ons komt, als wij ons product ook naar de consument kunnen brengen?” Zo ontstond het idee van de onbemande boerderijwinkel middenin stedelijke winkelgebieden, die Van Dam de treffende naam Appeltje-Eitje gaf. Sinds de start in 2018 bestaat het bedrijf van de beide agrariërs uit zes glanzende, volledig geautomatiseerde winkels met dagverse producten in de steden Arnhem, Nijmegen, Beuningen, Wijchen, Ede en Veenendaal.
Doordat alle filialen zich op plekken bevinden waar al winkelend publiek is, een aantal zit zelfs direct naast supermarktketens als Jumbo en Albert Heijn, doen ze het fantastisch en zijn er inmiddels drie parttimers in dienst die samen een fulltime functie vervullen om de winkels dagelijks te bevoorraden. De beide eigenaren hoeven slechts te zorgen dat er iedere ochtend een verse lading op hun bedrijf klaarstaat, zodat de dienstdoende medewerker hiermee zijn route kan rijden langs de winkels, die zich allen niet verder dan vijfentwintig kilometer verderop bevinden.
‘Microfoodwinkel’
“In het begin deden we dit allemaal zelf”, vertelt Van Dam lachend. De ondernemer vindt het niet meer dan logisch in de opstartfase al zijn vrije tijd in te zetten om ieder hoekje van het nieuwe terrein te ontdekken. Beide heren moesten zich niet alleen de wereld van de detailhandel eigen maken. Het was vooral een klus om, samen met een IT-partner, software en hardware op maat te ontwikkelen voor dit compleet nieuwe concept, dat ze ‘microfoodwinkel’ hebben genoemd.
Gelukkig staat Appeltje-Eitje en inmiddels runnen beide heren hun boerenbedrijf weer als vanouds, met ‘s morgens alleen het uitdraaien van een distributielijst voor hun winkels. Het klaarmaken van de vracht, dat zo’n drie en half à vier uur per dag kost, nemen de ouders van Van Dam op zich. De pluimveehouder zelf doet dus eigenlijk simpelweg alles dat hij voorheen deed om zijn twee stallen, van 50.000 vrije uitloop en 17.000 scharreldieren, op topniveau te laten meedraaien.
Dagelijks management
Het grootste deel van zijn 2-sterren en 1-ster Beter Leven eieren gaat nog altijd naar de Jumbo, Albert Heijn, Lidl en Aldi. Toch voelt het dagelijkse management anders dan voorheen. “Weten dat je het heft in eigen hand hebt motiveert”, legt Van Dam uit. “Dat de opbrengst van producten die je ‘s morgens klaarzet soms nog dezelfde dag op je rekening staat geeft een kick. Dat is nog eens wat anders dat de negentig dagen waarmee we allemaal als onbesproken, én onbespreekbare regel, te maken hebben.”
Zelf de prijs kunnen bepalen, vindt Van Dam dan ook net zo’n machtig aspect aan zijn nieuwe afzetsegment. Voor zijn vrije uitloopei kan hij nu tussen de 27 en 30 cent vragen, in plaats van 8,5. Daarin moet de huur van de panden, loon, marketing en alle andere lasten die hierbij komen kijken natuurlijk nog worden geconverteerd, maar het levert nu al een prettige plus op. Van Dam twijfelt dan ook geen seconden. “Dit jaar verkoop ik twintig procent van mijn vijfentwintig miljoen eieren zelf. De komende jaren wil ik naar de volle honderd procent.”
Bijschaven concept
Ondertussen blijft Van Dam samen met Wiggelo het concept van Appeltje-Eitje bijschaven. Binnenkort zal de prijs bijvoorbeeld zelfs per uur kunnen worden aangepast, via een zogenoemd ‘dynamic pricing’ systeem. “Dit is met name handig voor kwetsbaar vers fruit, zoals frambozen”, legt Van Dam uit. Hoewel het kernaanbod van hun winkels zal blijven bestaan uit hun eigen producten, werken ze daarnaast samen met andere agrariërs om het assortiment uit te breiden. Toch is er niet alleen ruimte voor andersoortig aanbod. Van Dam laat doorschemeren dat hij ook qua eieren en kippenvlees niet heel Nederland kan en wil voorzien. Een simpele opschaling van zijn productiecapaciteit heeft immers niet zijn interesse.
Uiteindelijk volgt dan ook een regelrechte uitnodiging aan de sector. “Nu al het pionierswerk is gedaan, komen andere agrariërs met dit soort ambities in een gespreid bedje. De sprong in het diepe is tenslotte lang niet zo risicovol als je gebruik kunt maken van onze systemen, kennis en begeleiding, én eventueel zelfs de naam. Wij vinden het alleen maar leuk om andere ondernemers deelgenoot te maken van dit succes, waarbij we juist met minder meer willen verdienen in plaats van omgekeerd.”
Supermarkten geen concurrentie
Hoewel de meeste Appeltje-Eitje winkels direct naast, of luttele meters van een Jumbo of Albert Heijn zitten, ziet Van Dam zichzelf nog niet echt als concurrent. Zelfs het idee dat zijn eieren, vanwege de ultrakorte keten, twee keer zo lang houdbaar zijn, beschouwt hij niet als een directe bedreiging voor de eierverkopen van de naburige supermarkt. Ook niet nu zijn LinkedIn-profiel steeds vaker wordt bekeken door geïnteresseerden uit de retailhoek.
Veel belangrijker dan die concurrentiestrijd, vindt hij het directe contact dat hij tegenwoordig heeft met zijn consumenten en het enthousiasme dat hieruit blijkt. “Voor alle zes winkels, die we op afstand kunnen bedienen, geldt ons persoonlijke nummer als storingslijn. Als een deurtje na een bestelling niet opengaat of iets dergelijks, dan krijgen ze Sven of mij aan de lijn vanuit de stal. Hierdoor krijgen we niet alleen dagelijks bruikbaar commentaar op onze producten, bijvoorbeeld over de verpakking. Het is ook een oppepper. De reacties zijn namelijk altijd even enthousiast, vooral als ze kippen op de achtergrond horen. Zo voelen wij dagelijks hoe zeer we nog altijd gewaardeerd worden als boer. En dat sterkt.”
Pasklare oplossingen om over te schakelen op (meer) eigen afzet
Appeltje-Eitje biedt niet alleen geavanceerde automaten voor erfverkoop, maar ook mogelijkheden voor eigen onbemande boerderijwinkels, met of zonder de merknaam.
Met Appeltje-Eitje run je dus zelf:
– Een onbemande boerenwinkel via Appeltje-Eitje (op eigen naam)
– Een onbemande Appeltje-Eitje winkel, inclusief merknaam (franchise)
– Appeltje-Eitje automaten op het eigen bedrijf (erfverkoop)
Tekst: Pascale Bosboom
Beeld: Appeltje-Eitje