“In de zomer kan iedereen goed ventileren. De uitdaging zit in de winter. Streeftemperatuur is twintig graden, maar winterdag maken we het ook wel eens een graadje hoger en gaan we heel rustig ventileren.” Als geen ander beheerst leghennenhouder Wim van Hooijdonk uit het Brabantse Huijbergen de kunst van het klimatiseren. Al speelt het gemak van de Fortica-besturing van Hotraco Agri ook een belangrijke rol. In de nieuwe Beter Leven 1 ster-stal is het effect van een gelijkdruk ventilatiesysteem meteen merkbaar. “Dat voel je. En als het voor de pluimveehouder prettig is om in te werken, dan geldt dat vaak ook voor de hennen.”
Moderne leghennenstal
De moderne leghennenstal van Brabantse Wal Ei van familie Van Hooijdonk biedt plek aan 27.000 hennen. Door de uitbreiding die in 2018 is gepleegd, heeft de pluimveehouderij nu plaats voor negentigduizend hennen op het totale bedrijf, waar nog drie stallen staan. De inrichting van de nieuwste huisvesting is volgens het keurmerk Beter Leven 1 ster. De stal is dus ook uitgerust met een vrije uitloop, waardoor de hennen naar de overdekte uitloop kunnen. De complete Fortica-besturing van het klimaat, voer, water en verlichting is door Hotraco Agri uit Horst gedaan. “Veel mogelijkheden en eenvoudig te bedienen”, stipt Wim van Hooijdonk aan.
FreeFlow-concept
De stal wordt volgens het FreeFlow-concept geventileerd. Dit is een ventilatie die speciaal is ontworpen voor stallen met een vrije uitloop. Alles kan met de klimaatcomputer, en op afstand met de telefoon, worden gestuurd. Om het aantal emissiepunten te beperken is voor gelijkdrukventilatie gekozen. “Door de dakkokers voor zowel de luchtinlaat als de afzuiging gelijktijdig te regelen, krijg je een gelijke druk in de stal. Dan maakt het niet uit of de uitloopluiken open of gesloten zijn. Eindwandventilatoren zijn daardoor overbodig. Verse lucht wordt via de inlaatkokers de stal ingeblazen, warme lucht gaat via de afzuigkokers er uit.”
Lengteventilatie
De andere oude stallen zijn met lengteventilatie gekozen. “Er is een groot verschil qua beleving. Wordt het koud dan ga je meer knijpen. Ga je met gelijkdruk knijpen, dan komt er wind binnen. Je moet dus ventileren om te recirculeren. Daar je heb je volume voor nodig. De wind ben je overigens nooit de baas. Dus moet je met gelijkdruk heel alert zijn. Bij storm moeten de uitloopluiken dicht. We kunnen het tot dusver heel goed sturen maar misschien gaan we nog wel een gordijn plaatsen.”
Raventa-ventilatoren
In de stal hangen Raventa-ventilatoren. De afzuigmotoren en frequentieregelaars zijn van Ziehl-Abegg. “Het bevalt erg goed. Het is erg prettig om bij de kippen te zijn. Meer dan lengteventilatie, moet je wel echt leren omgaan met gelijkdrukventilatie. Uiteindelijk lukt het heel goed. Hier is het nog nooit meer dan 1,8 graad boven de buitentemperatuur geweest. In de oude stallen gebeurt dat wel. Deels komt dat ook door de zonnepanelen, die we op de nieuwe stal hebben liggen. Dat zorgt ook voor een extra buffer. We hebben ook geen last van condens, waardoor er een gewoon een prettig klimaat is.”
Geschiedenis gekozen pluimveestallen
De oudere stallen kennen hun beperkingen. “Toen wij hier in de jaren negentig kwamen stonden hier twee oude batterijstallen. In 1997 is er één vervangen. Voor de tweede is in 2000 gekozen voor een verrijkte kooi. Zes jaar laten hebben we tussen de twee stallen een scharrelstal, de Salmet High Rise 1, gebouwd. De kippen wonen boven en scharrelen onder. De wetgeving ging steeds meer richting scharrelen.” In 2012 heeft de familie gekozen om de batterij en verrijkte stal dusdanig aan te passen, dat ook daar scharrelkippen gehouden konden worden. Niet per se een keuze voor de portemonnee, want de oude stalsystemen brachten goed geld op. “Maar kijken we er nu op terug dan is dat een goede keuze geweest.”
In 2012 kreeg Van Hooijdonk ook al een vergunning voor een vierde stal. Die is pas zes jaar later daadwerkelijk gebouwd. “Ook omdat onze jongste dochter aangaf verder te willen gaan met het bedrijf. Hadden we geen opvolging gehad, dan hadden we ook niet gebouwd.”
De stal stond net, toen de discussies over stikstof loskwamen. Op twee kilometer van de verzuringsgevoelige natuur van de Brabantse wal, leek dit niet een probleem. “Later gingen ze de kwetsbare natuur meer opknippen in kleine gebiedjes en zaten we ineens op 350 meter afstand. Het is enorm lastig voor de toekomst. De nieuwste stal was onze achtste milieuvergunning, die we altijd redelijk makkelijk en op basis van feiten hebben gekregen. Nu gaat het veel meer op emoties en daar kan ik lastig naar handelen.”
Oude batterij stal kent lastigste klimaat
De eerste stal, de oude batterij, kent volgens Van Hooijdonk het lastigste klimaat. De leghennen zitten volgens hem relatief dik tegen het dak. “Als er een probleem is, dan is dat hier. We ventileren daar voor de 21.000 hennen nog hetzelfde als toen er nog 32.000 in de batterij zaten. De overcapaciteit regelen we daar met de kleppen. Het is een uitdaging om de luchtstromen op een goede manier bij de kippen te krijgen, ook omdat het dak eigenlijk te laag zit. Omdat de hennen bijna tegen het dak zitten, komen ze ook in de luchtstroom te zitten. Hierdoor hebben we daar ook eerder last van coli’s, terwijl we daar in de andere stallen veel minder last van hebben.”
Scharrelhuisvesting
De tweede stal is de ‘scharrelhuisvesting’, die tussen de eerste en derde stal is gebouwd. “Deze ruimte heeft veel volume. Dat is misschien wel het belangrijkste voor het klimaat. Want dan kun je buffer maken. Als je voldoende luchtbuffer hebt, heb je ook weinig problemen.” De derde stal, waar voorheen de batterij plaatsmaakte voor de verrijkte kooi, is ook hoog. “We hebben daar de minste kippen staan, maar het gaat allemaal vrij makkelijk.” Door het verschil tussen de eerste stal en de beide anderen, wist Wim van Hooijdonk precies wat hij in de nieuwe stal wilde. “Hij moet volume hebben. Je moet ook eerst fouten maken, wil je leren. Uiteindelijk is de kunst van goed ventileren, zo weinig mogelijk lucht verplaatsen. In de pluimveehouderij draaide het streven naar een goed klimaat ook lange tijd om veel kippen. Nu is daar meer evenwicht in gekomen en is het belang van de kubieke meters inhoud als vereiste voor een goed klimaat doorgedrongen. 0,5 of 0,6 kuub per dier is het streven. Dat scheelt echt.”
Pluimveehouder zelf vaak de oplossing
Alle stallen kunnen eenvoudig met een klimaatcomputer worden gestuurd. Van Hooijdonk vertrouwt daarin volledig de adviezen van Hotraco Agri. “Ik heb ze ook toegang gegeven tot mijn klimaatcomputers. Niet om de besturing over te nemen, maar als zij vinden dat ik ergens een verkeerde keuze maak, dan ben ik enorm blij met deze ongevraagde adviezen. Ik heb altijd de instelling gehad, als er een probleem is dan wil ik eerst weten wat ik zelf verkeerd doe. Daar ligt vaak al de oplossing. ”
De eerste en de derde stal zullen over een paar jaar verdwijnen. Graag zou Van Hooijdonk op die plek nieuwbouwen en ook gelijkdrukventilatie laten installeren. Ook denk hij na over koeling. “Gelijkdruk en padcooling is een ideale combinatie. De onzekere factor is echter de regelgeving. In de nieuwste stal kunnen we alles nog goed koel houden, maar zelf denk ik dat een hogedrukkoeler op de inlaatkoker een relatief makkelijke aanpassing kan zijn. Dat wil ik nog wel eens met Hotraco Agri bespreken. In mijn ogen kun je dan vrij eenvoudig de lucht die van buiten naar binnen komt koelen. Ik weet niet of het mogelijk is, maar bij een volgende leegstand zouden we dat misschien wel in kunnen bouwen.”
Beter Leven 1 ster-stal
De Beter Leven 1 ster-stal is in ieder geval voorzien van veel technieken, die het leefklimaat van de leghennen verbeteren. Daglichtsturing, maar ook bijvoorbeeld ook buitenmestbandjes in het volièresysteem. “Het is misschien een luxe, maar we hebben het maar. De droogtunnel staat in de stal. Daarbij trekken we de ventilatielucht door de mest, in plaats van te blazen. Groot voordeel hiervan is dat we weinig last van stof hebben. De lucht wordt door de tunnel veel beter verdeeld en de mest is veel droger.
Tekst en beeld: Martin de Vries
Je hebt zojuist een artikel gelezen uit de Pluimveekrant. De krant gratis thuis op de mat?
